Δεν θα τολμούσα να υποστηρίξω, φίλοι μου, ότι η εκπαίδευση στο λύκειο μπορεί να σας δώσει όλα όσα χρειάζεστε.
Η καλοσύνη, όπως κάθε τι το όμορφο και ζωντανό πάνω στη γη, προέρχεται από ένα φύτρο και αναπτύσσεται.
Δεν δημιουργείται.
Αναμφίβολα, δυνατές φιλίες πλάθονται στα θρανία του σχολείου.
Αναμφίβολα επίσης, ο φθόνος, η ματαιοδοξία και όλες αυτές οι ασθένειες της φιλαυτίας που μας κάνουν τόσο αυστηρούς με τη φιλαυτία των άλλων, βρίσκουν διέξοδο στην άμιλλα που δημιουργείται μεταξύ καλών μαθητών της ίδιας τάξης, ίσως μάλιστα και ένα φάρμακο στην αποκτημένη συνήθεια να χειροκροτεί κανείς τις επιτυχίες του ανταγωνιστή του και σχεδόν να τον ευγνωμονεί που ήταν ο καλύτερος.
Ωστόσο, δεν είναι παρά η πείρα της ζωής και το θέαμα της ηθικής οδύνης που μας οδηγούν σιγά σιγά στην πραότητα, την καλή προαίρεση, τον οίκτο.
Αυτό που θα ήθελα να σας δείξω είναι ότι οι γερές σπουδές του λυκείου, αναπτύσσοντας όλες τις δυνάμεις της νόησης, της δίνουν την ευκαμψία και την ελαστικότητα εκείνη για την οποία μιλούσαμε προ ολίγου.
Ότι μας προετοιμάζουν για να γνωρίσουμε τους ανθρώπους, μας βοηθούν, κατά συνέπεια, να αγαπηθούμε από αυτούς και ότι, καθώς σιγά σιγά προχωρούν, θα μπορέσουν μια μέρα να γίνουν η μαγιά που μετατρέπει την απλή καλή προαίρεση σε χάρη και την καλοσύνη σε ευγένεια.
Ο Καρτέσιος μας λέει κάπου ότι «θα ήταν παιδαριώδες να ασχολούμαστε με αριθμούς και σχήματα αν επιδιώκαμε να μην προχωρήσουμε πέρα από αυτά τα άνευ σημασίας πράγματα».
Εντούτοις, ασχολήθηκε με τα μαθηματικά, όπως ξέρετε, όλη του τη ζωή.
Και αυτό, διότι η άλγεβρα και η γεωμετρία ήταν για αυτόν κάτι άλλο από τη μελέτη των αριθμών και των σχημάτων: Έβλεπε σ’ αυτά μια άσκηση ευκαμψίας, ευκινησίας για το πνεύμα.
Αντλούσε από αυτά δυνάμεις για να φιλοσοφεί σχετικά με τους ανθρώπους και τα πράγματα.
Και πράγματι, δεν είναι άραγε αξιοθαύμαστο που οι μεγάλοι μοραλιστές του 17ου αιώνα, αυτοί που εισχώρησαν περισσότερο στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής, ο Πασκάλ, ο Καρτέσιος, ο Μαλμπράνς, υπήρξαν συγχρόνως και εξαίρετοι μαθηματικοί; η μελέτη των μαθηματικών, που καθιστά το πνεύμα απόμακρο, ακόμα και αφηρημένο όταν το απορροφά, του προσδίδει, αν τη μετριάσουμε και με άλλες φροντίδες, κάτι το οξυδερκές και το διεισδυτικό.
Αυτή είναι ιδέα που κατευθύνει την επιστημονική διδασκαλία στο λύκειο.
Ζητούμενο δεν είναι τόσο το να μάθετε τις ιδιότητες των γραμμών και των πολυωνύμων όσο το να αποκτήσετε τη συνήθεια να σκέφτεστε λογικά σχετικά με τα πιο απλά και τα πιο αφηρημένα αντικείμενα, να κάνετε λεπτές διακρίσεις και να εξάγετε από ένα δεδομένο όλα όσα περιέχει.
Δεν είναι άραγε αυτό μια καλή προετοιμασία για την κατανόηση της ζωής εν γένει και του ανθρώπου ιδιαίτερα; ακριβώς δε στον ίδιο τον άνθρωπο είναι που στρέφονται ευθέως οι θεωρητικές σπουδές.
Φιλόσοφοι, ιστορικοί ή ποιητές, όλοι όσοι έχουν γράψει έργα που διαρκούν στο χρόνο, δεν είχαν άλλο σκοπό από το να περιγράψουν τον άνθρωπο ως προς το πώς σκέπτεται, αισθάνεται ή πράττει.
Τις αναλυτικές ικανότητες που η επιστήμη αναπτύσσει μέσα μας, η θεωρητική γραμματεία τις εφαρμόζει στο αντικείμενο που μας ενδιαφέρει περισσότερο, στη γνώση της ανθρωπότητας.
Η διδασκαλία των γραμμάτων είναι άρα η κατ’ εξοχήν πρακτική διδασκαλία.
Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο που να μας προετοιμάζει να γνωρίσουμε αυτούς που μας περιβάλλουν, να κρίνουμε σχετικά με το τι αξίζουν, να διακρίνουμε αν αξίζουν το να προσπαθήσουμε να μας αγαπήσουν και πώς θα το καταφέρουμε αυτό.
Από δε τους συγγραφείς, οι πιο ενδεδειγμένοι για τις σχολικές τάξεις είναι εκείνοι που ποτέ δεν θυσίασαν την ιδέα χάριν της φράσης και στόχευσαν περισσότερο στο να μας παρουσιάσουν μια πιστή εικόνα της ζωής από το να κερδίσουν το θαυμασμό μας.
Για αυτό και τους αποκαλούμε «κλασικούς».
Γι αυτό και επιλέγουμε από τους ίδιους τους κλασικούς, κατά προτίμηση, εκείνους που άφησαν κατά μέρος τις λεπτομέρειες της περιβολής και παρατήρησαν τον ίδιο τον άνθρωπο, εκείνους που υπήρξαν οι πιο σχολαστικοί, οι πιο ακριβείς, οι πιο ρεαλιστές ζωγράφοι: τους αρχαίους…
Henry Bergson, Περί της Παιδείας του πολίτη, Εκδόσεις Ροές, Αθήνα 2018, σελ. 37- 41
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μια κοινωνία που εκδικείται δεν γίνεται πιο δίκαιη, γίνεται πιο πρωτόγονη
Η μεγάλη συμβολή του Θαλή του Μιλήσιου στα μαθηματικά και τον Πολιτισμό
Ο Τόμας Στερνς Έλιοτ γράφει για την ενότητα του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού
Άντον Τσέχωφ, «Ένας αριθμός»
Η «Αξία της Ζωής» της Τζέιν Άντερσον, μια παράσταση που δεν πρέπει να χάσετε
Πολ Ελυάρ, η άσβεστη φλόγα της ελπίδας
Η μέθοδος Μπροντέλ: Διαβάζοντας αλλιώς την Ιστορία
Το Bolero του Ραβέλ έγινε 96 ετών- Δείτε τη μαγευτική Πλισέτσκαγια να το χορεύει (video)
Ο Ιωάννης Συκουτρής γράφει για το νόημα της ζωής
Ο Τάκης Παπατσώνης μπροστά σε ένα άσπρο, ελληνικό ερημοκκλήσι
δεν βρέθηκαν σχόλια επισκεπτών...