του M.R.Strain
Η κατανόηση της επιστροφής του λαϊκισμού είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση της σημερινής πολιτικής. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο για τον εκλεγμένο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και τους Ρεπουμπλικάνους του Κογκρέσου, καθώς ετοιμάζονται να κυβερνήσουν, όσο και για τους Δημοκρατικούς καθώς προσπαθούν να συνέλθουν από την συγκλονιστική ήττα τους.
Ο λαϊκισμός που τροφοδότησε την άνοδο του Τραμπ στα μέσα της δεκαετίας του 2010 έχει τις ρίζες του στην παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008. Η ύφεση που ακολούθησε και η αργή ανάκαμψη προκάλεσαν σημαντικές δυσκολίες για πάνω από το μισό του εργατικού δυναμικού, σπέρνοντας θυμό και δυσαρέσκεια.
Ο πραγματικός (προσαρμοσμένος ως προς τον πληθωρισμό) μέσος μισθός δεν επέστρεψε στο επίπεδο του 2007, πριν από το 2014. Όπως τεκμηρίωσα σε ένα κείμενο του 2021, αν η αύξησή του είχε τελειώσει τότε, οι μέσοι πραγματικοί μισθοί δεν θα είχαν ανακάμψει παρ’ όλα τα πέντε χρόνια οικονομικής ανάπτυξης.
Εκτός από το άμεσο οικονομικό της κόστος, η κρίση επίσης κλόνισε την πίστη στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στην ικανότητα της κυβέρνησης για γενική ευημερία. Αυτό ήταν το γόνιμο έδαφος στο οποίο μπόρεσε να αναπτυχθεί ο λαϊκισμός, τόσο στα αριστερά όσο και στα δεξιά.
Ο λαϊκισμός είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται συχνά, αλλά σπάνια ορίζεται. Θεωρώ ότι περιλαμβάνει τρία χαρακτηριστικά: την κοσμοθεωρία που φέρνει αντιμέτωπους τους «λαούς» με «τις ελίτ», την απαισιοδοξία για τις τρέχουσες και μελλοντικές οικονομικές επιδόσεις και την επιθυμία να στραφούμε -ως χώρα- προς τα μέσα.
Στις ΗΠΑ, αυτές οι τάσεις εκδηλώθηκαν πρώτα με την άνοδο του Tea Party στην πολιτική δεξιά και του κινήματος Occupy Wall Street στα αριστερά. Μέχρι το 2013, είχαν πιέσει τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα να δηλώσει (λανθασμένα, κατά την άποψή μου) ότι η ανισότητα είναι «η καθοριστική πρόκληση της εποχής μας». Μετά από αυτό, ο Τραμπ κατέλαβε την ηγεσία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και ο λαϊκιστής Μπέρνι Σάντερς έκανε σχεδόν το ίδιο στο Δημοκρατικό Κόμμα.
Επειδή η κρίση του 2008 ήταν παγκόσμια, υπήρξε επίσης μια αναζωπύρωση του λαϊκισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρώπη, και αυτό είναι σύμφωνο με τα ιστορικά δεδομένα. Τα στοιχεία των τελευταίων 150 ετών δείχνουν ότι ο λαϊκισμός συχνά είναι μια απάντηση στις οικονομικές κρίσεις. Τα καλά νέα είναι ότι τα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι ο λαϊκισμός υποχωρεί, συνήθως επιστρέφοντας στα προ κρίσης επίπεδα, μετά από περίπου δέκα χρόνια.
Είχα την αίσθηση ότι το 2018 ο λαϊκισμός βρισκόταν σε αποδρομή. Ήταν κοινή αντίληψη ότι τα οικονομικά του τυπικού εργατικού νοικοκυριού βελτιώνονταν γρήγορα. Η Αμερική ήταν λιγότερο θυμωμένη και θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι αντιμετωπίζει με περισσότερη αυτοπεποίθηση το κοινό μέλλον.
Αλλά τη στιγμή που η Αμερική έκανε ένα βήμα μπροστά, τους πρώτους μήνες του 2020 χτύπησε η πανδημία του COVID-19. Όπως και με τις προηγούμενες πανδημίες, ακολούθησε πολιτική και κοινωνική αναστάτωση και η ευρεία αντίληψη, ότι ήταν μια καταστροφική αποτυχία της ελίτ, έδωσε νέα πνοή στον λαϊκισμό.
Τέτοιες αντιλήψεις δεν ήταν πάντα λανθασμένες. Οι περιορισμοί στην οικονομική δραστηριότητα σοκάρουν μια χώρα τόσο αφοσιωμένη στην ατομική ελευθερία, ειδικά όταν οι αξιωματούχοι της δημόσιας υγείας φαινόταν κατά καιρούς να αυτοσχεδιάζουν θέσφατα, όπως ο κανόνας της απόστασης των δύο μέτρων.
Ακόμη και μετά την ευρεία διάδοση των εμβολίων και της θεραπείας, οι γονείς έπρεπε να αντιμετωπίσουν γελοίες υποχρεωτικές περιόδους καραντίνας για συνήθεις παιδικές ασθένειες. Τραγική εξέλιξη, αντί να ανοίξουν ξανά τα σχολεία το φθινόπωρο του 2020, η γνώμη της ελίτ κράτησε τα παιδιά έξω από τις τάξεις για πάρα πολύ καιρό, προκαλώντας σε κάποια παιδιά πολλά μορφωτικά κενά τα οποία δεν πρόκειται να καλύψουν ποτέ.
Για όσους από εμάς προβληματίζονται από τον λαϊκισμό, το θετικό της πρόσφατης ιστορίας είναι ότι επιβεβαιώνει τον προσωρινό χαρακτήρα του φαινομένου. Εάν οι εργαζόμενοι στις ΗΠΑ μπορούν να βιώσουν, ας πούμε, τέσσερα ή πέντε χρόνια σταθερής αύξησης των πραγματικών μισθών, το λαϊκιστικό αίσθημα θα πρέπει να εξασθενίσει ξανά, όπως πριν από την πανδημία.
Για να είμαι σαφής, η προσδοκία μου δεν είναι ότι ο τραμπικός λαϊκισμός θα σβήσει, απλώς ότι θα γίνει λιγότερο ισχυρός και πολιτικά καθοριστικός. Υπήρχε πάντα μια λαϊκιστική πίεση στην πολιτική δεξιά. Η πολιτική επιτυχία του Πατ Μπιουκάναν τη δεκαετία του 1990 ήταν πρόδρομος της επιτυχίας του Τραμπ. Στην προκριματική αναμέτρηση των Ρεπουμπλικάνων το 1996, ο Μπιουκάναν κέρδισε το 23% των ψήφων όσων ψήφισαν πριν ή κατά τη Σούπερ Τρίτη.
Στις προκριματικές εκλογές του 2016, ο Τραμπ κέρδισε το 34% των ψήφων στις πρώτες αναμετρήσεις και στις πολιτείες της Σούπερ Τρίτης. Η επιστροφή της επιτυχίας του λαϊκισμού (σε μελλοντικούς αγώνες για το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων) στα επίπεδα του Μπιουκάναν θα μπορούσε να θεωρηθεί ως επιστροφή στη γραμμή βάσης.
Το μάθημα για τους Δημοκρατικούς είναι ότι η οικονομική διαχείριση είναι σημαντική. Ο περιορισμός του ρυθμού αύξησης των πραγματικών μισθών τη μισή δεκαετία μετά την οικονομική κρίση του 2008, έφερε αυτό το λαϊκίστικό κεφάλαιο στην ιστορία των ΗΠΑ και ο γρήγορος πληθωρισμός τιμών (που διάβρωσε τα μέχρι τότε κέρδη των ονομαστικών μισθών) των τελευταίων τεσσάρων ετών, έφερε τον Τραμπ ξανά στον Λευκό Οίκο.
Μετά την καθυστερημένη αποχώρηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν από την κούρσα, πολλοί ηγέτες των Δημοκρατικών σκέφτηκαν ότι ο κόσμος θα εκλέξει την αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις για να αποφύγει έναν υποψήφιο τον οποίο αντιπαθεί πάνω από τη μισή χώρα. Αλλά περισσότεροι άνθρωποι κατέληξαν να ψήφισαν τον Τραμπ (παρόλο που τον αντιπαθούσαν) από ό,τι το 2020, κυρίως επειδή σωστά κατάλαβαν ότι οι πολιτικές της κυβέρνησης Μπάιντεν είχαν συμβάλει στον ταχύ πληθωρισμό, τη στασιμότητα της αύξησης των πραγματικών μισθών και τις τιμές καταναλωτή σε επίπεδα ρεκόρ.
Υπάρχει επίσης ένα κρίσιμο μάθημα για τους Ρεπουμπλικάνους. Οι ψηφοφόροι μπορεί να έχουν διάθεση για έναν πρόεδρο που θα πειραματιστεί με εμπορικούς πολέμους και δρακόντεια μέτρα μετανάστευσης, αλλά αυτό θα μπορούσε να αλλάξει γρηγορότερα από όσο πιστεύουν πολλοί.
Εάν οι Ρεπουμπλικάνοι θέλουν να κερδίσουν ξανά το 2028, θα πρέπει τα επόμενα τέσσερα χρόνια να υιοθετήσουν πολιτικές που θα κάνουν τη ζωή των ανθρώπων καλύτερη. Οι λαϊκίστικες πολιτικές δεν λειτουργούν. Όσοι έξυπνοι Ρεπουμπλικάνοι έχουν το βλέμμα στραμμένο προς μια βιώσιμη πολιτική επιτυχία θα αναζητήσουν πολιτικές που θα κάνουν καλύτερη τη ζωή των ανθρώπων.
Πηγή: Project Syndicate, kreport
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Αλεξάντερ Σολζενίτσιν, ο διανοούμενος που αποκάλυψε τις σοβιετικές θηριωδίες
Εκτόρ Μπερλιόζ, ο δημιουργός της προγραμματικής μουσικής (video)
Ευγένιος Ο' Νηλ: Η μοναξιά του ανθρώπου είναι ο φόβος του για τη ζωή
Ο Πάμπλο Πικάσο μιλά για την τέχνη, τη ζωή, τη ζωγραφική, τον Ραφαήλ...
Λέων Τολστόι: Οι άνθρωποι δεν μπορούν να δουν την τρέλα τους...
Πολ Ελυάρ: Η άσβεστη φλόγα της ελπίδας
Το Bolero του Ραβέλ έγινε 96 ετών- δείτε τη μαγευτική Πλισέτσκαγια να το χορεύει (video)
H μέθοδος Μπροντέλ: Διαβάζοντας «αλλιώς» την ιστορία
Ο Λορέντζος Μαβίλης, τα σονέτα, το σκάκι και η «Λήθη»
Στέφαν Τσβάιχ, ο πιο πολυδιαβασμένος συγγραφέας του Μεσοπολέμου, γράφει για τον Κόσμο του Χθες
Ο Ιωάννης Συκουτρής γράφει για το Νόημα της Ζωής
Ο Τάκης Παπατσώνης μπροστά σε ένα λευκό, ελληνικό ερημοκλήσι
Τα κυριότερα ρεύματα του βυζαντινού μυστικισμού
Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος μιλά για την ημιμάθεια και την υποκρισία
δεν βρέθηκαν σχόλια επισκεπτών...