Ποιος, άρα γε, δεν ξέρει τι σημαίνει η φράση "Το γιοφύρι της Άρτας";
Έτσι αποκαλούμε κάτι που ξεκίνησε και δεν τελειώνει, μένει ημιτελές, το παρατούν και μετά το ξαναπιάνουν, και πάντοτε κάτι μένει να γίνει σε αυτό.
Το "Γιοφύρι της Άρτας", όμως, είναι ένα από τα πιο ωραία δημοτικά τραγούδια του τόπου μας, με πολλά κι εξαιρετικά μηνύματα προς όποιον ήθελε να τα αποκρυπτογραφήσει.
Μήνυμα πρώτο: Τίποτα το σημαντικό δεν τελειώνει αν δεν θυσιάσεις ό,τι πιο πολύτιμο έχεις, την ίδια σου τη ζωή, το είναι σου. Το τραγούδι είναι ξεκάθαρο και βάζει ένα πουλάκι να πει τη μεγάλη αλήθεια: "Αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει, και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη, παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα..."
Γιατί να μη στοιχειώσουμε κάποιον ξένο, παρά μόνο του πρωτομάστορα τη γυναίκα; Γιατί ΑΚΡΙΒΩΣ αν αυτός που έχει πάρει επάνω του κάτι το σημαντικό δεν θυσιάσει κάτι πολύτιμο (το χρόνο του, την ενέργειά του, την πλήρη του αφοσίωση), αυτό το σημαντικό δεν θα τελειώσει, ολημερίς θα κτίζεται, το βράδυ θαγκρεμίζεται, σαν το Γιοφύρι της Άρτας.
Μήνυμα δεύτερο: Της θυσίας προηγείται εσωτερική μάχη, αμφιταλάντευση, μια επώδυνη δοκιμασία. Από πού προκύπτει αυτό στο ποίημα; Από το ότι ο πρωτομάστορας λέει στο πουλάκι να πει στη γυναίκα του να έλθει αργά, όταν οι άλλοι μάστορες θα έχουν φύγει κι έτσι θα γλιτώσει το να τη χτίσουν, αλλά το πουλί "παράκουσε" δηλαδή ή δεν άκουσε καλά, ή δεν εφάρμοσε την εντολή του πρωτομάστορα και της είπε να έλθει ταχιά. Το "Αργά- Ταχιά" δείχνει την εσωτερική πάλη πριν τη θυσία...
Μήνυμα τρίτο: Ο άγνωστος ποιητής βάζει όχι τον πρωοτμάστορα, αλλά τους άλλους μάστορες να της πουν το ψέμα που θα της στοιχίσει τη ζωή. Ακόμα και την ώρα της θυσίας του πιο πολύτιμου αγαθού που έχει κάποιος, ο γάμος στη δημοτική μας ποίηση ήταν και παραμένει ιερός. Δεν τη στέλνει ο άνδρας της στο θάνατο, τη στέλνουν οι άλλοι...
Μήνυμα τέταρτο: Την ώρα του θανάτου της, η γυναίκα του πρωτομάστορα δίνει μια κατάρα: "Ως τρέμει το καρυόφυλλο, να τρέμει το γιοφύρι, κι ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάτες", δηλαδή την ώρα του θανάτου δειλιάζει και θέλει να πάρει και πολλούς άλλους μαζί της. Αλλά έξυπνα κάποιος της λέει να αλλάξει την κατάρα, μήπως και περάσει ο αδελφός της από το γιοφύρι και χάσει τη ζωή του. Έτσι η γυναίκα που θυσιάζεται για κάτι σημαντικό (όπως λέει το πρώτο μήνυμα) τελικά ως "κατάρα" δίνει στην πραγματικότητα μιαν ευχή: Να στεριώσει το γιοφύρι και "Αν τρέμουν τ' άγρια βουνά, να τρέμει το γιοφύρι, κι αν πέφτουν τ' άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες", αλλά τα άγρια βουνά δεν τρέμουν και τα άγρια πουλιά δεν πέφτουν...
Δείτε τώρα το εξαίσιο αυτό δημοτικό ποίημα- τραγούδι:
Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες
γιοφύρι εθεμέλιωναν στης Άρτας το ποτάμι.
Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν.
Μοιριολογούν οι μάστοροι και κλαιν οι μαθητάδες:
"Αλοίμονο στούς κόπους μας, κρίμα στις δούλεψές μας,
ολημερίς να χτίζουμε το βράδυ να γκρεμιέται."
Πουλάκι εδιάβη κι έκατσε αντίκρυ στό ποτάμι,
δεν εκελάηδε σαν πουλί, μηδέ σαν χηλιδόνι,
παρά εκελάηδε κι έλεγε ανθρωπινή λαλίτσα:
"Αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει,
και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη,
παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα,
που έρχεται αργά τ' αποταχύ και πάρωρα το γιόμα."
Τ' άκουσ' ο πρωτομάστορας και του θανάτου πέφτει
Πιάνει, μηνάει της λυγερής με το πουλί τ' αηδόνι:
Αργά ντυθεί, αργά αλλαχτεί, αργά να πάει το γιόμα,
αργά να πάει και να διαβεί της Άρτας το γιοφύρι.
Και το πουλι παράκουσε κι αλλιώς επήγε κι είπε:
"Γοργά ντύσου, γοργά άλλαξε, γοργά να πας το γιόμα,
γοργά να πας και να διαβείς της Άρτας το γιοφύρι."
Να τηνε κι εξανάφανεν από την άσπρην στράτα.
Την είδ' ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του.
Από μακριά τους χαιρετά κι από κοντά τους λέει:
"Γειά σας, χαρά σας, μάστοροι και σεις οι μαθητάδες,
μα τι έχει ο πρωτομάστορας και είναι βαργιομισμένος;
"Το δαχτυλίδι το 'πεσε στην πρώτη την καμάρα,
και ποιος να μπει, και ποιος να βγει, το δαχτυλίδι νά 'βρει;"
"Μάστορα, μην πικραίνεσαι κι εγώ να πά σ' το φέρω,
εγώ να μπω, κι εγώ να βγω, το δαχτυλίδι νά 'βρω."
Μηδέ καλά εκατέβηκε, μηδέ στη μέση επήγε,
"Τράβα, καλέ μ' τον άλυσο, τράβα την αλυσίδα
τι όλον τον κόσμο ανάγειρα και τίποτες δεν ήβρα."
Ένας πηχάει με το μυστρί κι άλλος με τον ασβέστη,
παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο.
"Αλίμονο στη μοίρα μας, κρίμα στο ριζικό μας!
Τρεις αδελφάδες ήμαστε, κι οι τρεις κακογραμμένες,
η μια 'χτισε τον Δούναβη, κι η άλλη τον Αφράτη
κι εγώ η πλιό στερνότερη της Άρτας το γιοφύρι.
Ως τρέμει το καρυόφυλλο, να τρέμει το γιοφύρι,
κι ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάτες."
"Κόρη, τον λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δώσε,
πο 'χεις μονάκριβο αδελφό, μη λάχει και περάσει."
Κι αυτή το λόγον άλλαζε κι άλλη κατάρα δίνει:
"Αν τρέμουν τ' άγρια βουνά, να τρέμει το γιοφύρι,
κι αν πέφτουν τ' άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες,
τί έχω αδελφό στην ξενιτιά, μη λάχει και περάσει".-
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Αλεξάντερ Σολζενίτσιν, ο διανοούμενος που αποκάλυψε τις σοβιετικές θηριωδίες
Εκτόρ Μπερλιόζ, ο δημιουργός της προγραμματικής μουσικής (video)
Ευγένιος Ο' Νηλ: Η μοναξιά του ανθρώπου είναι ο φόβος του για τη ζωή
Ο Πάμπλο Πικάσο μιλά για την τέχνη, τη ζωή, τη ζωγραφική, τον Ραφαήλ...
Λέων Τολστόι: Οι άνθρωποι δεν μπορούν να δουν την τρέλα τους...
Πολ Ελυάρ: Η άσβεστη φλόγα της ελπίδας
Το Bolero του Ραβέλ έγινε 96 ετών- δείτε τη μαγευτική Πλισέτσκαγια να το χορεύει (video)
H μέθοδος Μπροντέλ: Διαβάζοντας «αλλιώς» την ιστορία
Ο Λορέντζος Μαβίλης, τα σονέτα, το σκάκι και η «Λήθη»
Στέφαν Τσβάιχ, ο πιο πολυδιαβασμένος συγγραφέας του Μεσοπολέμου, γράφει για τον Κόσμο του Χθες
Ο Ιωάννης Συκουτρής γράφει για το Νόημα της Ζωής
Ο Τάκης Παπατσώνης μπροστά σε ένα λευκό, ελληνικό ερημοκλήσι
Τα κυριότερα ρεύματα του βυζαντινού μυστικισμού
Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος μιλά για την ημιμάθεια και την υποκρισία
δεν βρέθηκαν σχόλια επισκεπτών...