Κερδισμένοι και χαμένοι από την αλλαγή καθεστώτος στη Συρία

Δημοσιεύτηκε στις 09/12/2024 στην κατηγορία Προς το Αύριο | δεν υπάρχουν σχόλια

Αφού η αστραπιαία προέλαση των ανταρτών οδήγησε στην κατάληψη της Δαμασκού και ανάγκασε σε φυγή τον ισχυρό άνδρα της Συρίας Μπασάρ Άσαντ, προσπάθεια γίνεται να κατανοηθούν οι συνέπειες. Ποιοι είναι οι πιθανοί νικητές και ηττημένοι;

Οι πιθανοί κερδισμένοι

Συρία (ίσως)

Ο συριακός λαός έχει υπομείνει έναν 13χρονο, πολυεπίπεδο εμφύλιο πόλεμο και σχεδόν μισό αιώνα βίαιης διακυβέρνησης από την οικογένεια Άσαντ, η οποία έχει χρησιμοποιήσει λογοκρισία, κρατική τρομοκρατία, μαζικές απελάσεις, χημικό πόλεμο και σφαγές για να διατηρηθεί στην εξουσία. Ο πόλεμος έχει στοιχίσει τη ζωή σε 470.000 έως 600.000 ανθρώπους, καθιστώντας τον τη δεύτερη πιο θανατηφόρα σύγκρουση του 21ου αιώνα μετά τον Δεύτερο Πόλεμο του Κονγκό.

Περισσότεροι από 13 εκατομμύρια Σύροι έχουν εκτοπιστεί βίαια λόγω της σύγκρουσης και 6,2 εκατομμύρια από αυτούς τράπηκαν σε φυγή στο εξωτερικό. Ο πόλεμος διαμόρφωσε τις συνθήκες για την άνοδο της ιδιαίτερα βάρβαρης τζιχαντιστικής ομάδας Ισλαμικό Κράτος.

Αν οι απλοί Σύροι αποδειχθούν νικητές εξαρτάται από το τι θα συμβεί στη συνέχεια στη χώρα και από το εάν η Συρία μπορεί να αποφύγει περισσότερη βία και να αναπτυχθεί ειρηνικά. Κάποιοι φοβούνται ότι θα υπάρξει κενό εξουσίας και ότι οι διάφορες πολιτικές παρατάξεις και θρησκευτικές ομάδες της χώρας θα συγκρουστούν.

Αλλά υπάρχει κάποιος λόγος ανησυχίας. Η Hayat Tahrir al-Sham (HTS), η κύρια φατρία των ανταρτών, έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική ομάδα από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο ηγέτης της, Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, έχει μακρά ιστορία τζιχαντιστικής ένοπλης δράσης και ήταν σύμμαχος του Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι, ηγέτη της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ). Οι δύο τους διαφώνησαν για θέματα τακτικής και έγιναν αντίπαλοι και σκληροί εχθροί.

Το HTS αποσχίστηκε από την Αλ Κάιντα και ο αλ Τζολάνι προσπαθεί πλέον να παρουσιάσει την ομάδα του, με τους περίπου 30.000 μαχητές της, ως εθνικιστική δύναμη, και έχει υιοθετήσει συμβιβαστική στάση απέναντι στις θρησκευτικές μειονότητες της Συρίας. Στον θύλακα της Ιντλίμπ, που ελέγχει το HTS από το 2016, η ομάδα έχει αμβλύνει τη στάση της απέναντι στις μειονότητες των Χριστιανών και των Δρούζων. Κατά την κατάληψη του Χαλεπίου, ο αλ Τζολάνι υποσχέθηκε στους Χριστιανούς ότι θα είναι ασφαλείς και οι εκκλησίες της πόλης μπορούσαν να λειτουργήσουν ελεύθερα.

Το ερώτημα είναι αν ο αλ Τζολάνι και το HTS έχουν πραγματικά εγκαταλείψει τις εξτρεμιστικές τους ρίζες. Την Παρασκευή ο αλ Τζολάνι είπε ότι η ομάδα έχει εξελιχθεί και ότι η ανοικοδόμηση της Συρίας αποτελεί πλέον προτεραιότητα. «Η Hayat Tahrir al-Sham είναι απλώς ένα μέρος αυτού του διαλόγου και μπορεί να διαλυθεί ανά πάσα στιγμή. Δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά ένα μέσο για να εκτελεστεί ένα καθήκον: να αντιμετωπιστεί αυτό το καθεστώς», είπε στο CNN.

Διατυπώνεται η ελπίδα ότι το HTS έχει πράγματι γίνει μετριοπαθές, αλλά «το να εμπιστεύεσαι τον αλ Τζολάνι και το HTS μοιάζει πολύ με το περίφημο αστείο του Oscar Wilde για τους δεύτερους γάμους: «ο θρίαμβος της ελπίδας έναντι της εμπειρίας», προειδοποίησε ο πρώην διπλωμάτης των ΗΠΑ Αλμπέρτο Φερνάντεζ.

Τουρκία

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Μπασάρ Άσαντ ήταν κάποτε φίλοι, αλλά ο Τούρκος ηγέτης υποστήριξε την εξέγερση όταν ξέσπασε πριν από σχεδόν 14 χρόνια, κυρίως επειδή ο γεωπολιτικός αντίπαλος της Τουρκίας, το Ιράν, υποστήριζε το συριακό καθεστώς.

Η Τουρκία υπήρξε ο βασικός προστάτης των ένοπλων αντικυβερνητικών ισλαμιστικών ομάδων της Συρίας. Και καθώς ο πόλεμος κλιμακώθηκε και οι μετριοπαθείς και πιο κοσμικές φατρίες των δημοκρατικών ανταρτών τέθηκαν στο περιθώριο ή εξοντώθηκαν από τους πιο σκληρούς και πιο πειθαρχημένους ισλαμιστές αντιπάλους τους, το χέρι της Άγκυρας έχει γίνει πιο ισχυρό.

Η πτώση του Άσαντ θα βοηθήσει τώρα τον Ερντογάν να προωθήσει τη γεωπολιτική του ατζέντα, δίνοντάς του την ευκαιρία να επιτύχει διάφορους στρατηγικούς στόχους, όπως ο περιορισμός των Κούρδων αυτονομιστών στη βορειοανατολική Συρία, που έχουν στενούς δεσμούς με τους Κούρδους αυτονομιστές της Τουρκίας. Η αναγκαία ανασυγκρότηση της Συρίας θα αποδειχθεί επίσης θετική για τις τουρκικές επιχειρήσεις. «Τεράστια νίκη για την Τουρκία, ιδιοφυής κίνηση του Ερντογάν», δήλωσε ο Τίμοθι Ας, οικονομολόγος και σχολιαστής, σε μια ανάρτηση στο X.

Ισραήλ

Το Ιράν έσπευσε να κατηγορήσει το Ισραήλ ότι σχεδίασε την ανατροπή του Άσαντ, όταν το Χαλέπι έπεσε στα χέρια των ανταρτών και ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγκτσί είπε ότι ήταν «συνωμοσία του ισραηλινού καθεστώτος για να αποσταθεροποιήσει την περιοχή». Αν και είναι βολικό για την Τεχεράνη να κατηγορεί τους Σιωνιστές (και η στρατιωτική ταπείνωση της Χεζμπολάχ από το Ισραήλ σίγουρα βοήθησε τους αντάρτες στη Συρία) δεν υπάρχουν στοιχεία για άμεση στρατιωτική βοήθεια του Ισραήλ. Επιπλέον, μια τέτοια βοήθεια δεν θα χρειαζόταν δεδομένης της στήριξης των ανταρτών από την Τουρκία.

Ωστόσο, ο Ισραηλινός ηγέτης Μπέντζαμιν Νετανιάχου προσπάθησε να πιστωθεί την ανατροπή του Άσαντ, λέγοντας ότι η πτώση του Σύρου ηγέτη «είναι το άμεσο αποτέλεσμα της δυναμικής μας δράσης εναντίον της Χεζμπολάχ και του Ιράν, των κύριων υποστηρικτών του Άσαντ. Προκάλεσε μια αλυσιδωτή αντίδραση όλων εκείνων που θέλουν να απελευθερωθούν από αυτή την τυραννία και την καταπίεσή της». Τόνισε, ωστόσο, ότι παρά τη μεγάλη ευκαιρία που προσφέρει αυτή η «ιστορική μέρα», είναι «γεμάτη και με σημαντικούς κινδύνους». Διέταξε τα ισραηλινά στρατεύματα να καταλάβουν τις θέσεις του συριακού στρατού αφού εγκατέλειψε την ουδέτερη ζώνη μεταξύ Ισραήλ και Συρίας στα Υψίπεδα του Γκολάν, προκειμένου να «διασφαλίσουν ότι καμία εχθρική δύναμη δεν θα εγκατασταθεί ακριβώς δίπλα στα σύνορα του Ισραήλ» και να είναι έτοιμοι για το χάος που μπορεί να ξεσπάσει στη Συρία.

Η αποπομπή του Άσαντ ωφελεί σαφώς το Ισραήλ. Σηματοδοτεί μια περαιτέρω αποδυνάμωση της περιφερειακής ισχύος του Ιράν και αφαιρεί ένα σημαντικό μέλος του λεγόμενου άξονα αντίστασης της Τεχεράνης. Χωρίς τον Άσαντ και ένα φιλικό καθεστώς στη Συρία, το Ιράν δεν θα έχει χερσαίους δρόμους για ανεφοδιασμό της Χεζμπολάχ, ώστε να τη βοηθήσει στον πόλεμο με το Ισραήλ, καθιστώντας το ένοπλο λιβανέζικο σιιτικό κίνημα άλλον έναν ξεκάθαρο χαμένο από την πτώση του Άσαντ. Αυτό θα μπορούσε επίσης να καταστήσει και τον Λίβανο νικητή, εάν η χώρα καταφέρει να ξεφύγει από την κυριαρχία της Χεζμπολάχ και γίνει μια πιο φυσιολογική χώρα.

Ραγκίντ Τατάρι

Ο μακροβιότερος κρατούμενος της Συρίας αφέθηκε ελεύθερος την Κυριακή μετά από 43 χρόνια στη φυλακή, καθώς είχε φυλακιστεί το 1981 κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας του Χαφέζ Άσαντ. Απελευθερώθηκε στις 8 Δεκεμβρίου μαζί με χιλιάδες άλλους κρατούμενους.

Πιθανοί χαμένοι

Κούρδοι της Συρίας

Ο Μπασάρ Άσαντ άφησε σε μεγάλο βαθμό τους Κούρδους της Συρίας στην τύχη τους στη βορειοανατολική Συρία, όπου απολάμβαναν ημι-αυτονομίας. Είναι αμφίβολο ότι ένα νέο καθεστώς στη Δαμασκό, εάν κυριαρχείται από ισλαμιστές, θα δώσει στους Κούρδους το ίδιο περιθώριο, ειδικά επειδή θα έχει υποχρέωση στον Ερντογάν. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό, φυσικά, από το πώς θα αναπτυχθεί πολιτικά η Συρία. Ωστόσο, η επίθεση των Σύρων ανταρτών έχει επίσης επιτρέψει στους ισλαμιστές που υποστηρίζονται από την Τουρκία να αποσπάσουν εδαφικά κέρδη από την υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ κουρδική ένοπλη ομάδα YPG, η οποία έχει χάσει τον έλεγχο ορισμένων πόλεων και χωριών στην ανατολική επαρχία του Χαλεπίου.

Οι Κούρδοι της Συρίας ασφαλώς ανησύχησαν από μια ανάρτηση του Ντόναλντ Τραμπ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την Κυριακή, σύμφωνα με την οποία η Συρία είναι ένα χάος. «ΟΙ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΚΑΜΙΑ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΥΤΟ. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΣ Ο ΑΓΩΝΑΣ ΜΑΣ. ΑΦΗΣΤΕ ΤΟ ΝΑ ΕΞΕΛΙΧΘΕΙ. ΜΗΝ ΕΜΠΛΑΚΕΙΤΕ!» έλεγε η ανάρτηση. Κατά την πρώτη του θητεία ως πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Τραμπ ήθελε να αποσύρει όλα τα στρατεύματα των ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ από τη βορειοανατολική Συρία, όπου μαζί με τους Κούρδους πολεμούν τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους. Το Πεντάγωνο τον έπεισε να αφήσει μερικούς ανεπτυγμένους στην περιοχή. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν ακόμη 900 στη χώρα.

Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο σύμμαχος και εκλεκτός του υπουργικού συμβουλίου του Τραμπ, Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, αποκάλυψε ότι ο Τραμπ ήθελε να απομακρύνει όλους τους Αμερικανούς στρατιώτες, επειδή φοβόταν ότι θα μπορούσαν να γίνουν «τροφή για κανόνια» σε τυχόν συγκρούσεις μεταξύ Τουρκίας και Κούρδων μαχητών.

Αλεβίτες της Συρίας

Οι Αλεβίτες αποτελούν περίπου το 12% του πληθυσμού της Συρίας και φοβούνται εδώ και καιρό ότι θα υποφέρουν αν ανατραπεί ο ομόθρησκος τους Μπασάρ Άσαντ. Αποτελούν παρακλάδι του σιιτικού Ισλάμ, υπήρξαν η ραχοκοκαλιά του καθεστώτος Άσαντ και έχουν καταλάβει κορυφαίες θέσεις στην κυβέρνηση, τον στρατό και τις υπηρεσίες πληροφοριών. Κατά τα πρώτα χρόνια της εξέγερσης σχημάτισαν τις Shabiha, χαλαρά οργανωμένες πολιτοφυλακές υπέρ του Άσαντ που θεωρήθηκαν υπεύθυνες για σφαγές και συστηματικούς βιασμούς. Ακόμα κι αν το HTS προσπαθήσει να αποτρέψει τη στοχοποίησή τους, θα υπάρχει δίψα για εκδίκηση εναντίον τους.

Ρωσία, Ιράν και Χεζμπολάχ

Η πτώση του Μπασάρ Άσαντ έχει αποδυναμώσει δραματικά τη θέση της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή καθώς και αυτή του Ιράν. Η Μόσχα και η Τεχεράνη έσωσαν από κοινού το συριακό καθεστώς από την κατάρρευση το 2015, όταν ο Άσαντ κινδύνευε να ανατραπεί. Οι σιιτικές πολιτοφυλακές υπό την ηγεσία του Ιράν (υποστηριζόμενες από εκστρατεία «καμένης γης» με βομβαρδισμούς από τη Ρωσία) βοήθησαν τον Σύρο αυταρχικό ηγέτη να ανακτήσει το Χαλέπι από τους αντάρτες που έλεγχαν περίπου τη μισή πόλη επί τέσσερα χρόνια.

Η Μόσχα πίεζε τον Άσαντ να συμφιλιωθεί με τον Ερντογάν της Τουρκίας και να διερευνήσει πολιτικές λύσεις για τον τερματισμό του εμφυλίου πολέμου. Αν συνέβαινε αυτό, αναμφίβολα η Συρία θα προσφερόταν για προσοδοφόρο εμπόριο με τις ρωσικές επιχειρήσεις και προφανώς θα εξασφάλιζε την ασφάλεια των στρατηγικών αεροπορικών και ναυτικών βάσεων της Μόσχας στη Συρία. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, το Κρεμλίνο προσπάθησε επανειλημμένα να κανονίσει απευθείας συναντήσεις μεταξύ των ηγετών της Συρίας και της Τουρκίας.

Σε μια διεθνή διάσκεψη στη Ντόχα το Σαββατοκύριακο, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ εξοργίστηκε: «Είναι απαράδεκτο να επιτραπεί στην τρομοκρατική ομάδα να πάρει τον έλεγχο της Συρίας». Παρόλα αυτά, η Μόσχα έκανε ελάχιστα για να αποτρέψει την κατάρρευση του Άσαντ και φάνηκε να «νίπτει τας χείρας της» της από το καθεστώς του. Οι ρωσικές αεροπορικές επιδρομές για την υποστήριξη του Άσαντ από την έναρξη της επίθεσης των ανταρτών στις 27 Νοεμβρίου ήταν ελάχιστες, αναμφίβολα κυρίως επειδή ο Βλαντιμίρ Πούτιν έπρεπε να επικεντρωθεί στην Ουκρανία.

«Η Χεζμπολάχ έχει αποδεκατιστεί από τον πόλεμο με το Ισραήλ, ως αποτέλεσμα το Ιράν είναι επίσης πολύ πιο αδύναμο, ενώ η Ρωσία έχει μεταφέρει στην Ουκρανία πολλές από τις δυνάμεις της. Κανένας σύμμαχος δεν μπόρεσε να στείλει υποστήριξη όπως αυτή που έλαβε ο Άσαντ στο παρελθόν, αποδυναμώνοντας τις δυνάμεις του», δήλωσε ο Κρίστοφερ Φίλιπς από το βρετανικό Chatham House.

Ο Τραμπ τόνισε επίσης την αδυναμία της Ρωσίας. «Η Ρωσία, επειδή είναι τόσο δεσμευμένη στην Ουκρανία, και έχει χάσει εκεί πάνω από 600.000 στρατιώτες, φαίνεται ανίκανη να σταματήσει αυτή την πορεία που διέσχισε τη Συρία, μια χώρα που προστάτευε εδώ και χρόνια», έγραψε στην πλατφόρμα του Truth Social.

Πηγή: politico - kreport

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ο Πάμπλο Πικάσο μιλά για την τέχνη, τη ζωή, τη ζωγραφική, τον Ραφαήλ...

Λέων Τολστόι: Οι άνθρωποι δεν μπορούν να δουν την τρέλα τους...

Πολ Ελυάρ: Η άσβεστη φλόγα της ελπίδας

Το Bolero του Ραβέλ έγινε 96 ετών- δείτε τη μαγευτική Πλισέτσκαγια να το χορεύει (video)

H μέθοδος Μπροντέλ: Διαβάζοντας «αλλιώς» την ιστορία

Ο Λορέντζος Μαβίλης, τα σονέτα, το σκάκι και η «Λήθη»

Στέφαν Τσβάιχ, ο πιο πολυδιαβασμένος συγγραφέας του Μεσοπολέμου, γράφει για τον Κόσμο του Χθες

Ο Ιωάννης Συκουτρής γράφει για το Νόημα της Ζωής

Ο Τάκης Παπατσώνης μπροστά σε ένα λευκό, ελληνικό ερημοκλήσι

Τα κυριότερα ρεύματα του βυζαντινού μυστικισμού