Η μέθοδος Μπροντέλ: Διαβάζοντας «αλλιώς» την ιστορία

Δημοσιεύτηκε στις 27/11/2024 στην κατηγορία Εξ αποστάσεως | δεν υπάρχουν σχόλια

Ο Fernand Braudel (1902–1985) που γεννήθηκε στις 24 Αυγούστου και πέθανε μια μέρα σαν σήμερα, στις 27 Νοεμβρίου του 1985, πέρασε τη μελέτη της ιστορίας σε ένα νέο, επαναστατικό στάδιο και γι αυτό του οφείλουμε ευγνωμοσύνη: Υιοθετώντας μια διεπιστημονική προσέγγιση στην οποία η γεωγραφία και τα οικονομικά παίζουν τους σημαντικότερους ρόλους, ο Braudel υποστήριξε μια παγκόσμια θεώρηση της ιστορίας.

Παραδοσιακά, η ιστορία χτίστηκε γύρω από την οικοδόμηση των κρατών και τις πράξεις «μεγάλων ανδρών» όπως ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Ναπολέων ή ο Ουίνστον Τσόρτσιλ. Αυτές οι προσωπικότητες καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό και την κλίμακα της ιστορίας. Ο θάνατός τους σηματοδότησε μια αλλαγή εποχής.

Χωρίς να αμφισβητήσει την αξία τέτοιων αντιλήψεων, ο Braudel πρότεινε μια αλλαγή στο τι καθορίζει το ιστορικό γίγνεσθαι. Κάτω από την ταχεία αλληλουχία γεγονότων στην οποία πρωταγωνιστούν οι άνθρωποι, τα οποία ο ιστορικός παρομοιάζει με κυματισμούς στην επιφάνεια του ωκεανού, ο Braudel συσχέτισε την ιστορία των ανθρώπων με το περιβάλλον τους, με δομές όπως εμπορικές και θαλάσσιες διαδρομές και με νοοτροπίες που διαμορφώνουν τις κοινωνίες.

Για τον Braudel, η θεματολογία της ιστορίας αλλάζει επειδή αλλάζει το χρονικό της πλαίσιο. Η άνοδος και η πτώση των κρατών και οι βραχύβιες και δραματικές στιγμές της ζωής των «μεγάλων ανδρών» αντικαθίστανται από τους μακροχρόνιους ρυθμούς της υλικής ζωής. Επιπλέον, ο Braudel έδειξε ξεκάθαρα ότι η ιστορία δεν υπάρχει ανεξάρτητα από τις προοπτικές και τις προκαταλήψεις του ιστορικού. Όπως συμβαίνει με τους ειδικούς σε άλλους κλάδους, ο ιστορικός παρεμβαίνει σε κάθε στάδιο της δημιουργίας της ιστορίας.

Πράγματι, η ιστορία αυτή καθαυτή δεν υπάρχει –μόνο φαινόμενα του παρελθόντος βυθισμένα κάτω από το σκοτεινό σύννεφο του χρόνου. Η προσέγγιση του Braudel τον οδήγησε να αφηγηθεί μια ιστορία που όχι μόνο βασιζόταν σε αφηγήσεις και ψυχολογία αυτοπτών μαρτύρων αλλά και στη γεωγραφία, την πολιτική οικονομία και την κοινωνιολογία. Ο Braudel εισήγαγε νέους κλάδους σαν νέα χρώματα στην παλέτα της ιστορίας: έφερε τις κοινωνικές επιστήμες στην ιστορία.

Ο Braudel ανήκε σε μια ομάδα μελετητών της Σχολής Annales, οι οποίοι άρχισαν να αναδιατυπώνουν την ιστορία μακροπρόθεσμα. Το έργο του Braudel διέφερε στο ότι προσέθεσε την οπτική ενός γεωγράφου. Ως εκ τούτου, στη Μεσόγειο και στον Μεσογειακό Κόσμο την Εποχή του Φιλίππου Β', ο Braudel ενδιαφερόταν πρώτα και κύρια για το περιβάλλον στο οποίο ζούσαν οι λαοί της λεκάνης της Μεσογείου: τα βουνά και τις πεδιάδες της, τη θάλασσα, τα ποτάμια, τους δρόμους και τις πόλεις της. Συνδύασε τον σχεδόν σταθερό ρυθμό του «γεωγραφικού χρόνου» με τον γρήγορο ρυθμό του «ατομικού χρόνου» και την κίνηση των λαών και των ιδεών τους.

Αυτή η έρευνα τον οδήγησε να μελετήσει τέτοια σημεία εστίασης της ανθρώπινης δραστηριότητας όπως η Βενετία, το Μιλάνο, η Γένοβα και η Φλωρεντία, και τις ανταλλαγές που έγιναν μεταξύ τους, την ανάπτυξη του καπιταλισμού και τον αντίκτυπό του: ροές επικοινωνίας και χρήματος, μετατοπίσεις στα σύνορα, ακόμη και αλλαγές στη δομή του κράτους. Επιπλέον, ο ορίζοντας αυτής της ανασύνθεσης της ιστορίας είναι η παγκόσμια ιστορία, ζωγραφισμένη σε έναν τεράστιο καμβά.

Διαβάστε περισσότερα για τον Φερνάν Μπροντέλ ΕΔΩ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Η Έλλη Λαμπέτη έκανε πάντοτε κάτι αναπάντεχο...

«Περίμενα» του Παναγιώτη Κανελλόπουλου

Ο Πάμπλο Πικάσο μιλά για την τέχνη, τη ζωή, τη ζωγραφική, τον Ραφαήλ...

Πώς το χρήμα νίκησε το σκάκι: Η περίπτωση του Χοσέ Ραούλ Καπαμπλάνκα

«Αν είναι νάρθη, θεναρθή» από τον Κώστα Ουράνη

Η Νέκυια του Άλμπρεχτ Ντίτεριχ στο πατάρι του Gutenberg

Λέων Τολστόι: Οι άνθρωποι δεν μπορούν να δουν την τρέλα τους...

Οι άνθρωποι ερωτεύονται μόνο και μόνο επειδή βαριούνται

Πολ Ελυάρ: Η άσβεστη φλόγα της ελπίδας

Το Bolero του Ραβέλ έγινε 96 ετών- δείτε τη μαγευτική Πλισέτσκαγια να το χορεύει (video)